آیا "متاورس سلامت"، آینده خدمات پزشکی است؟
متاورس، آینده اینترنت است، فضایی که کاربران در آن با استفاده از آواتورهای پیشرفته در محیطی غوطه‌ور خرید می‌کنند، بازی می‌کنند، با یکدیگر تماس می‌گیرند، و حتی آموزش می‌بینند و در مان می‌شوند!
طی سال‌های همه‌گیری کوید19، آموزش مجازی/ آموزش از راه دور، ویزیت پزشکی از راه دور/ دوراپزشکی، خرید آنلاین، سفارش غذای آنلاین، و ... عمومیت پیدا کرد.
شاید چند سال پیش از این، سخن از محیط متاورسی مثل یک قصه علمی تخیلی بود اما اکنون که جهان به سوی فناوری‌های غوطه‌ور پیش می‌رود، درک محیط متاورسی برای درمان و تحصیل چندان دشورا نیست.
اگرچه متاورس همچنان در سطوح اولیه خود در حوزه بهداشت و درمان است اما فرصت‌های زیادی برای رشد متاورس سلامت در حوزه آموزش پزشکی و پرستاری و حوزه بالینی، بویژه در میان نسل‌های جوان بسیار امیدوارکننده است.
چشم‌اندازهای آینده متاورس سلامت
تصور کنید ده سال پس از این در جهانی بسیار پیشرفته زندگی می‌کنید و نسخه جدیدی از اینترنت -متاورس- در دسترس شماست. در این فضای دیجیتال ارتقایافته، انسان‌های دیجیتال یا همان آواتورهای پیشرفته در دنیای مجازی در حال پیمایش و کاوش هستند. در چنین فضایی، یک پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به اسکن سه بعدی بیماران دسترسی پیدا کرده و آنها را تحلیل کند. در چنین فضایی، متخصصان سلامت قادر خواهند بود از راه دور با تیمی از متخصصان گوناگون و با استفاده از دوقلوهای دیجیتال ثبت شده در سوابق بیمار، درمورد تشخیص خود گفت وگو کنند.
شاید به نظر برسد که این سناریو خیلی دور از دسترس است اما با پیشرفتهای سریع دو دهه اخیر حداقل می‌توانیم انتظار داشته باشیم که چنین تجربه‌ای در طول زندگی ما اتفاق بیافتد. در ادامه مفاهیمی پایه‌ای مرتبط با فناوری غوطه‌وری (Immersive Technology) مانند واقعیت افزوده و متاورس را با هم می‌خوانیم.
فناوری غوطه‌وری Immersive Technology چیست؟
غوطه وری محیطی به حس فرد در مکانی مجازی اشاره دارد که برای فرد بسیار باور پذیر و مصداق محیط واقعی است. فرد به شکلی در این محیط مجازی احاطه میشود که خود را در فضای واقعی تصور می‌کند و تجربیاتش بسیار نزدیک به تجربیات واقعی است.
فناوری غوطه‌وری یک محیط شبیه‌سازی شده ایجاد می‌کند که کاربران در آن امکان درک و دریافتی نزدیک به محیط واقعی را تجربه کنند. در واقع، فناوری غوطه‌وری، سخت افزار و نرم افزار را ترکیب کرده و شبیه‌سازی را یک تجربه مشارکتی می‌کند. با پیشرفت فناوری غوطه‌وری، صنایعی همچون سلامت و پزشکی به استقبال از آن خواهند رفت.
از واقعیت گسترده تا متاورس
متاورس، روشی انقلابی برای بهبود فناوری‌های غوطه‌وری شناوری است. متاورس کمک می‌کند تا کاربران تجربه واقعی‌تری از ترکیب دنیای فیزیکی و دیجیتال در حوزه کار، آموزش، خرید، سرگرمی و حتی سلامت داشته باشند. حوزه‌های کاربرد فناوری‌های غوطه‌وری در صنعت سلامت می‌تواند به شرح زیر باشد:
واقعیت مجازی(VR) :
توانبخشی
مواجهه درمانی
تومورشناسی
واقعیت افزوده (AR):
عملیات دیجیتال برپایه واقعیت افزوده
واقعیت گسترده (XR):
تحصیلات پزشکی و حوزه سلامت
دوراپزشکی
جراحی با کمک واقعیت گسترده
فرصت‌های متاورس در حوزه سلامت
واقعیت این است که همچنان فرصت‌های متاورس در حوزه سلامت در حد برررسی و مقاله است و مشخص نیست دقیقا چه زمانی به این فرصت‌ها جامه عمل پوشانده شود! با این وجود، پیش‌بینی میشود که متاورس بتواند کاربردهای چشمگیری در زمینه سلامت شامل پیشگیری از بیماری، آموزش پزشکی، تحقیقات حوزه سلامت، و حتی درمان داشته باشد.
با ادغام فناوری‌های پیشرفتهای همچون واقعیت گسترده، اینترنت اشیاء پزشکی، محاسبات ابری، سیستم‌های سایبری-فیزیکی، تحلیل داده‌های کلان، هوش مصنوعی و بلاکچین، امکانات گسترده‌ای در حوزه سلامت فراهم میشود.
می‌توان سناریوهای متعددی در زمینه متاورس و سلامت متصور شد که از آن جمله استفاده از آواتورها توسط متخصصان و بیماران برای ارائه مشاوره پزشکی از راه دور در کلینیک‌های مجازی است. استفاده از حسگرهای پوشیدنی مانند ساعت هوشمند و اپلیکیشن‌های تلفن همراه امکان نظارت از راه دور را فراهم می‌کنند.
متاورس می‌تواند کاربردهای فراوانی در حوزه آموزش پزشکی و درمانی داشته باشد. متاورس می‌تواند یک پلتفرم ارتباطی اجتماعی جدید برای تعاملات اجتماعی و تجربه فناوری‌های غوطه‌وری ایجاد کند.
فناوری‌های دیگری همچون اینترنت اشیاء پزشکی (IoTM) و شبکه 5G و 6G می‌توانند محیطی فراتر از رندرینگ بصری غوطه‌ورانه ایجاد کنند که در آن تعاملات چدوجهی مانند صدا و بازخورد لمسی نیز برای ایجاد محیط واقعی‌تر تجربه می‌شوند. همچنین گنجاندن صدای وحیط واقعی در دنیای مجازی، حس واقع گرایی را تداعی می‌کند. فناوری‌های بازخورد لمسی نیز می‌تواند به شبیه‌سازی حس لامسه کمک کند که علاوه بر محیط صوتی و دیداری یک سطح بالاتری از تعاملات را ایجاد کرده است.
کلام پایانی
انتظار می‌رود با پیشرفتهای سریع فناوری‌های هوش مصنوعی، نقش آن در تقویت متاورس و افزایش تعاملات کاربران حیاتی شود. بنابراین متاورس هوشمند در حوزه مراقبت‌های بهداشتی یا همان صنعت سلامت نقشی کلیدی ایفا خواهد کرد. البته این نکته مهم را نباید از نظر دور داشت که زیرساخت بسیار پیچیده‌تری لازم است تا پزشکی و درمان به سمت به کارگیری متاورس در راستای بهبود وضعیت سلامت جهان پیش برود. از سوی دیگر، در حال حاضر داده‌های پزشکی در بسیاری از مراکز درمانی نامنظم هستند و همین مساله ادغام فناوری‌های نوین و متاورس در حوزه سلامت را کُندتر خواهد کرد.
پایان/