پیش به سوی وب3 در عصر انقلاب صنعتی چهارم
پس از سپری شدن یک چهارم قرن بیست و یکم میلادی اکنون در سال 2025، با وجود به‌کارگیری ابزارهای فناورانه نوین و با توجه به نقش فزاینده هوش مصنوعی در تغییر شیوه زندگی، اجماع گسترده‌ای میان کارشناسان فناوری وجود دارد که عصر کنونی عصر انقلاب صنعتی چهارم یا "صنعت چهار" است و باید انتظار تغییرات پرسرعت فناورانه بسیاری را داشته باشیم.
همه ما کمابیش با ابزار معروف هوش مصنوعی به نام چت جی پی تی Chat GPT آشنا شده‌ایم و همچنین فناوری بلاکچین را می‌شناسیم و می‌دانیم که در آینده نزدیک احتمالا بخشی از زندگی روزمره همه ما خواهد شد. چت جی پی تی Chat GPT یک ربات مبتنی بر هوش مصنوعی است که زبان انسان را متوجه شده و به دلیل دسترسی به داده‌های وسیعی پاسخ‌های دقیقی به سوالات انسانی می‌دهد. همچنین بلاکچین زنجیره‌ای از داده‌های مربوط به تراکنش‌ها در شبکه است که از فناوری غیرمتمرکز و رمزنگاری شده استفاده کرده و دارایی‌های دیجیتال را در یک دفتر کل ذخیره می‌کند.
زمانی که هوش مصنوعی و بلاکچین کاربرد روزمره داشته باشد، وب3 محوریت اصلی زندگی و فعالیت روزانه انسان‌ها خواهد بود. در حال حاضر جهان دیجیتال حول محور اینترنت کنونی می‍چرخد اما وب3 عصر جدید دیجیتالی را آغاز خواهد کرد که جهان حول آن خواهد چرخید. در اکوسیستم دیجیتال، خلاقیت در وب3 تغییرات اساسی ایجاد کرده و عصر انقلاب صنعتی چهارم را متفاوت‌تر از تمام انقلاب‌های صنعتی رقم خواهد زد.
به عبارت دیگر، آغاز عصر انقلاب صنعتی چهارم یا صنعت چهار، مقدمه‌ای برای همگانی شدن وب3 خواهد بود. برای تفهیم بهتر انقلاب صنعتی چهارم، بهتر است با "انقلاب‌های صنعتی" آشنا شویم.
انقلاب صنعتی اول
انقلاب صنعتی اول حوالی سال‌های ۱۷۵۰ تا ۱۷۶۰ میلادی در انگلستان آغاز شد و تا سال‌های ۱۸۲۰ و ۱۸۴۰ ادامه یافت. به عبارت دیگر، انقلاب صنعتی اول اواسط قرن هجدهم میلادی آغاز و تا یک چهارم اول قرن نوزدهم میلادی ادامه داشت.
انقلاب صنعتی، یکی از برجسته‌ترین نقاط عطف در تاریخ بشر است. در این دوره برای اولین بار کار نیروی انسانی و حیوانی به ماشین‌آلات مکانیکی سپرده شد. انقلاب صنعتی، محرک رشد اقتصادی جهانی، افزایش تولید و مصرف مردم عادی شد. سیستم حمل و نقل و ارتباطات از طریق جاده‌ها و ریل‌ها بهبود یافت. همچنین، بانکداری و سایر سیستم‌های مالی برای مدیریت آسانتر صنایع و شرکت‌های تجاری پیشرفت کردند. نرخ مرگ و میر کودکان و نوزادان کاهش و نرخ باروری افزایش یافت. در نتیجه، رشد جمعیت به طور چشمگیری تغییر کرد. به کمک ماشین آلانت صنعتی، صنایع کشاورزی و نساجی دچار تحول اساسی شدند. همچنین حمل و نقل در این دوره به شدت افزایش پیدا کرد که همین امر باعث توسعه فرهنگی و اجتماعی کشورها شد.
انقلاب صنعتی دوم
منشاء انقلاب صنعتی دوم دیگر انگلستان نبود، این بار ایالات متحده امریکا در قلب انقلاب صنعتی بود. بین سال‌های 1820 میلادی تا 1920 میلادی انقلاب صنعتی دوم رخ د اد. یعنی اواخر قرن نوزدهم میلادی تا اوایل قرن بیستم، دنیا با تاختراعات بزرگی مانند برقريال موتور احتراق، صنایع شیمیایی، استخراج نفت، ساخت آلیاژ، آب لوله کشی موواجه شد. همچنین خودرو و قطار حمل و نقل را متحول کرد و پیشرفت در فناوریهای ارتباطات در این دوره پیشرفت چشمگیری داشت تلگراف و تلفن حاصل انقلاب صنعتی دوم بودند. تمام این پیشرفت‌ها شیوه کسب و کار و سبک زندگی انسان‌ها را دستخوش تغییرات بسیاری کردند تا جایی که انقلاب صنعتی دوم مهم‌ترین انقلاب صنعتی در تاریخ بشر بوده است
انقلاب صنعتی سوم
انقلاب صنعتی سوم انقلاب در نیمه دوم قرن بیستم میلادی آغاز شد که دوره گذار از فناوری مکانیکی و الکترونیکی آنالوگ به الکترونیکی دیجیتال بود. اواخر قرن بیستم ظهور فناوریهای نانو، فناوریهای زیستی و فناوری اطلاعات، چاپ سه‌بعدی، رباتیک و سپس در اوایل قرن بیست و یکم هوش مصنوعی، به مهم‌ترین نقاط عطف انقلاب صنعتی سوم تبدیل شدند.
در طول انقلاب‌های صنعتی اول و دوم، تنها اروپای غربی و ایالات متحده توسعه یافتند، اما در طول انقلاب صنعتی سوم، تمام جهان حدود 10 برابر ثروتمندتر شد و توسعه تقریبا به تمام نقاط جهان گسترش یافت. در انقلاب صنعتی سوم، هزاران سازمان تجاری و میلیون‌ها شغل در سطح جهان ایجاد شده است. اختراعات مدرن عمده در انقلاب صنعتی سوم رخ داده‌اند. توسعه اقتصادی، توسعه حمل و نقل، توسعه چاپ سه‌بعدی، فناوریهای رباتیک، آزمایشگاه‌های ساخت سریع و غیره، فعالیت‌های خارق‌العاده‌ای در طول انقلاب صنعتی سوم هستند.
در انقلاب صنعتی سوم، استاندارد زندگی و امید به زندگی هر ملت نسبت به انقلاب‌های صنعتی اول و دوم افزایش یافته است. انقلاب صنعتی سوم همچنین اثراتی منفی همچون آلودگی هوا، کاهش تنوع زیستی، آلودگی آب، تخریب زیستگاه، انتشار گازهای گلخانه‌ای، گرمایش جهانی و تغییرات آب و هوایی و غیره را به دنبال داشته است.
انقلاب صنعتی چهارم
پیش از سال 2014 هنوز مفهوم انقلاب صنعتی چهارم وجود نداشت. صنعت چهار یا انقلاب صنعتی چهارم گام بعدی دیجیتالی کردن همه بخش‌ها و صنایع است که روندهای تحول‌آفرین فناورانه، اساس پیشروی آن است. سامانه‌های سایبر-فیزیکی و رایانه‌های هوشمند، انقلاب صنعتی چهارم را شکل می‌دهند.
در حال حاضر همه ما دوران انقلاب صنعتی چهارم را تجربه می‌کنیم، انقلاب صنعتی چهارم یا صنعت چهار مبتنی بر هوش مصنوعی، بلاکچین، کلان داده و وب3 است.
امروزه فعالیت‌های روزانه ما تا حد زیادی به سامانه‌های متمرکز اتکا دارد؛ از تراکنش‌های بانکی و آپلود عکس و فیلم تا مدیریت اسناد هویتی مانند کارت ملی و گذرنامه یا مدیریت سوابق درمانی و بیمه، همه و همه به سامانه‌های متمرکز وابسته هستند. وب3 اما این وابستگی را حذف کرده و مبنای "نامتمرکز" دارد.
انقلاب صنعتی چهارم یا صنعت چهار برپایه اختراعات انقلاب صنعتی سوم یا انقلاب دیجیتال بنا نهاده شده است. طی انقلاب صنعتی سوم کامیپوترها/رایانه‌ها بخش مهمی از زندگی بشر شدند و سپس اینترنت به ابزار اصلی فعالیت‌های روزمره ما تبدیل شد.
ذکر این نکته ضروری است که فناوری تنها نیمی از معادله صنعت چهار است و انقلاب صنعتی چهارم همه این اختراعات بشر را به کمک چهار نوع از فناوریهای مختل کننده (disruptive technologies) به حوزه‌ه‍ای فراتر سوق خواهد داد. این چهار نوع را می‌توان بدین صورت دسته‌بندی کرد:
- اتصال، داده و قدرت محاسباتی: فناوری ابری، اینترنت، بلاکچین، حسگرها
- تحلیل و هوش: تحلیل پیشرفته، یادگیری ماشین، هوش مصنوعی
- تعامل انسان و ماشین: واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، رباتیک و اتوماسیون، وسایل نقلیه هدایت شونده خودکار
- مهندسی پیشرفته: تولید افزودنی (مانند چاپ سه بعدی)، انرژی‌های تجدیدپذیر، نانوذرات
"فناوریهای مختل‌کننده" (disruptive technologies) به فناوری‌هایی اشاره دارد که بازارها و صنایع موجود را به طور قابل توجهی تغییر می‌دهند.
وب3 در حال شکل دادن به انقلاب صنعتی چهارم یا صنعت چهار است. به عبارت دیگر، عصر فناوریهای نوین با چند خصوصیت شناخته می‌شود که از آن جمله فناوریهای گسترده مختل کننده، توسعه فناوریهای شتابان و دسترسی جهانی به داده‌ها است.
انقلاب صنعتی چهارم یک انقلاب پویا است که بر بستر اینترنت کنونی ممکن نخواهد بود بلکه برپایه وب3 است که در دست هوش مصنوعی، کلان داده و بلاکچین انقلاب صنعتی چهارم را بوجود خواهد آورد.
مثال ساده:
فرض کنید در یک کارخانه‌ی هوشمند در عصر انقلاب صنعتی چهارم داده‌های تولید و زنجیره تامین روی وب3 ذخیره شود. این امر باعث می‌شود:
- همه بتوانند اطلاعات را ببینند، ولی کسی نتواند آن‌ها را تغییر دهد (شفافیت).
- قراردادهای هوشمند بدون نیاز به واسطه اجرا شوند (اتوماسیون).
- پرداخت‌های بین‌المللی سریع‌تر و ارزان‌تر انجام شود (ارزهای دیجیتال).
کلام آخر
انقلاب صنعتی چهارم (Industry 4.0) به معنای ورود فناوریهای دیجیتال پیشرفته به بخش صنعت برای هوشمند کردن و اتوماسیون فرآیندهای مشاغل است. از طرف دیگر، وب3 نسل جدید اینترنت غیرمتمرکز است و بر مالکیت کاربران بر داده‌هایشان تمرکز دارد.
وب3 می‌تواند پایه‌ی دیجیتال انقلاب صنعتی چهارم باشد یعنی فناوری‌هایی که در وب3 استفاده می‌شوند، می‌توانند امنیت، شفافیت و خودکارسازی را در صنعت چهار تقویت می‌کنند. پس وب ۳ می‌تواند انقلاب صنعتی چهارم را تقویت کند و آن را غیرمتمرکزتر، هوشمندتر و شفاف‌تر کند.
پایان/