تغییر شیوه‌های آموزش و یادگیری با متاورس در عصر کلان داده Big Data
همه ما انسان‌ها ناگزیر در عصر کلان داده (Big Data) زندگی می‌کنیم؛ دوره‌ای که دیگر با شیوه‌های سنتی و سیستم‌های معمول قادر به کنترل و نظارت بر حجم عظیم داده‌ها نیستیم. همین امر منجر به تغییر در جنبه‌های مختلف زندگی از جمله یادگیری و آموزش شده است.
فراگیری دانش از گذشته تا امروز
در گذشته برای یادگیری مطالب جدید و فراگیری دانش به مراکز آموزشی مراجعه می‌کردند و با منابع محدود آموزشی، به فراگیری علوم مختلف مشغول بودند. عصری در تاریخ بشر وجود داشت که در آن کتاب‌ها با دست نوشته می‌شدند و تنها یک یا چند نسخه اندک در یک یا دو زبان از آنها وجود داشت. با ظهور صنعت چاپ و فراگیری زبان‌های دیگر، امکان چاپ نسخ متعدد و ترجمه متون کتب فراهم شد و بدین ترتیب گسترش دانش شکل و شمایل نوین به خود گرفت.
پیشرفت در صنعت چاپ و ترجمه تا همین چند دهه گذشته کمک شایانی به انتقال دانش از شهری به شهر دیگری و از کشوری به کشور دیگر می‌کرد؛ اما با تحولات دیجیتال طی سال‌های اخیر، رنگ و بوی یادگیری و آموزش نیز در حال دگرگونی است. امکان چاپ نسخ الکترونیکی کتاب‌ها به راحتی میسر است و با یک کلیک به هر نقطه‌ای از جهان ارسال می‌شود. همچنین ترجمه متون از زبانی به زبان دیگر سریعتر انجام می‌گیرد و به راحتی افراد مختلف در هر سطح آموزشی با اتصال به شبکه جهانی وب به محتواهای علمی و آموزشی متعدد و متنوعی دسترسی دارند.
طی سال‌هایی که جهان درگیر همه‌گیری کرونا بود، آموزش بر پایه الکترونیک رونق چشمگیری یافت. قرنطینه‌های اجباری مردم را بر آن داشت تا برای اهداف آموزشی از اینترنت استفاده بیشتری بکنند. برگزاری کلاس‌های درس آنلاین در سطح مدارس و دانشگاه‌ها تحولی در راستای گذار از شیوه سنتی یادگیری و آموزش به سوی شیوه‌های نوین بود و همه جا سخن از آموزش مجازی، فضای مجازی، و ارتباط از راه دور بود. در همین حین، معرفی پدیده تازه‌ای به نام متاورس امکان حذف "مجازی" را فراهم کرده است. دنیای آموزشی متاورس کاملا متفاوت خواهد بود و هر فرد بدون حضور فیزیکی در یک مکان دیگر، خود را در مقصد و در کنار دیگران حس خواهد کرد.
آموزش الکترونیک
پیشرفت فناوری به طور کامل و در تمام جنبه‌ها، شیوه‌های آموزشی را تحت تاثیر قرار داده و اساس آموزش و یادگیری را متحول کرده است. ورود ابزارهای دیجیتال، پلتفرم‌های آنلاین و منابع تعاملی منجر به این امر شده که یادگیری راحت‌تر در دسترس باشد و ضمن داشتن جذابیت بیشتر به راحتی شخصی‌سازی شود.
فناوری‌ها تاثیر فوق‌العاده‌ای بر یادگیری دانش داشته و فرصت آموزش الکترونیک را برای تمام افرادی فراهم کرده که به شبکه جهانی وب دسترسی دارند. با افزایش فرصت‌های یادگیری، این امکان برای دانش آموزان و دانشجویان فراهم شده تا به اطلاعات و منابع فراوانی دسترسی پیدا کنند. علاوه بر این، فناوری امکان مطالعه مستقل را فراهم می‌کند و به افرادی که جویای یادگیری هستند اجازه می‌دهد تا برحسب نیاز فردی، زمان خود را برای مطالعه اختصاص دهند و هر زمان که بخواهند به دنبال مفاهیمی باشند که در پی یادگیری آن هستند.
آموزش با فناوری‌های متاورس
متاورس ترکیبی از فناوری‌های متعدد است. فناوری‌های متاورس این قابلیت را دارند تا به راحتی معلمان و دانش آموزان را از راه دور در یک فضا جمع کرده و فرصت یادگیری را فراهم کنند. در فضای سه بعدی متاورس گویی افراد با آواتورهای خودحضور فیزیکی دارند. از همین رو این فضا را متاورس یعنی فراتر از جهان نامیده‌اند. فناوری‌های در حال ظهور شامل واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و واقعیت ترکیبی ویژگی‌های منحصر به فردی را فراهم کرده‌اند که افراد خود را در یک محیط واقعی سه بعدی تصور می‌کنند.
مزایای آموزش در فضای متاورس
فناوری‌های متاورس فواصل جغرافیایی را حذف کرده و به دانش آموزان فرصت یادگیری از موسساتی را می‌دهد که دسترسی به آنها برایشان سخت بود. بر اساس ادعای شرکت متا، مطالعات آکادمیک نشان داده‌اند که واقعیت مجازی می‌تواند درک مفاهیم، فراگیری و حفظ دانش، مشارکت دانش‌آموز، دامنه توجه و همچنین انگیزه یادگیری را در مقایسه با روش سنتی بهبود ببخشد. به‌کارگیری متاورس در آموزش، فضای یادگیری امن‌تری برای فراگیران دانش فراهم می‌کند.
چالش‌های آموزش در فضای متاورس
چالش‌های متعددی برای آموزش بر پایه متاورس وجود دارد که از آن جمله هزینه سنگین زیرساخت‌ها است، بسیاری از کاربران یا مراکز آموزشی از عهده این هزینه برنخواهند آمد. همچنین میزان آزادی عمل کاربران در فضای متاورس بسیار بالاست که همین مساله در تضاد با شیوه سنتی یادگیری است و می‌تواند در روند آموزش اختلال ایجاد کند. همچنین نگرانی‌هایی درباره پایندی به قوانین و مقررات و حفظ امنیت و حریم خصوصی کاربران و اطلاعات شخصی وجود دارد. از سوی دیگر دغدغه‌هایی درباره اختلالات روانی به دلیل اعتیاد به فناوری و همچنین دوری از اجتماع کاربران را تهدید می‌کند.
نتیجه‌گیری
آموزش و یادگیری یک پدیده اجتماعی است. به طور سنتی افراد از دیگر انسان‌ها می‌آموزند و ظهور پدیده‌ای همچون متاورس در عرصه آموزش، اساس یادگیری را متزلزل می‌کند. اما نکته اینجاست که افراد همچنان از دانش دیگر افراد در حال یادگیری و فراگیری دانش هستند فقط شیوه دریافت این اطلاعات تغییر کرده است. تغییر شیوه یادگیری مزایا و معایب خود را دارد که نیازمند زمینه‌سازی پیش از ورود به این فضا و پذیرش این تغییرات است.
در یک مقاله دیگر درباره تاثیرات فرهنگی و اجتماعی تحول دیجیتال بخوانید.
پایان/